A
A

Gablota 14

Wojsko polsko-saskie i prywatne

Gablota dzieli się na kilka części. Pierwsza, z charakterystycznym skrzydlatym szyszakiem to znów nawiązanie do bitwy Wiedeńskiej 1683 roku. Tym razem pochodzi ono z roku 1732, gdy na przeglądzie wojsk pod Warszawą król August II dekorując w ten sposób wojsko saskie chciał spełnić życzenie zagranicznych gości, którzy chcieli zobaczyć słynną, skrzydlatą a nieobecną na miejscu husarię. Prawdziwe skrzydło znajduje się obok. To z kolei jest już osiemnastowieczne, a towarzyszy zbrojom ozdobionym na piersi symbolem krzyża z dewizą Orderu Orła Białego, charakterystycznych dla okresu saskiego w Polsce. Dalsza część gabloty zwraca uwagę na trzy aspekty: prywatne armie w dawnej Rzeczpospolitej, wojsko Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz na zagadnienie personalizacji broni za pomocą herbów i napisów.

1. Blachy od patrontaszy piechoty

1. Blachy od patrontaszy piechoty

Polska, 1697-1763

Mosiądz, wytłaczanie, wycinanie, wybijanie, cyzelowanie

Ze zbiorów Emeryka Hutten-Czapskiego, dar rodziny, 1903 oraz depozyt Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego

2. Strzelba z zamkiem skałkowym typu skandynawskiego

2. Strzelba z zamkiem skałkowym typu skandynawskiego

Estonia, Tallinn (Rewal), warsztat Martena Schertigera II, 1697

Żelazo, mosiądz, drewno, kucie, ażur, inkrustacja, rytowanie

Z dawnej zbrojowni Piotra Moszyńskiego w Krakowie

3. Szyszak w typie pappenheimer ze skrzydłami oraz napierśnik kirasjerski

3. Szyszak w typie pappenheimer ze skrzydłami oraz napierśnik kirasjerski

Polska lub Saksonia, ok. 1732 (?)

Żelazo, skóra, kucie, czernienie, wycinanie, ażur

Dar Janiny z Kowalskich Korneckiej, 1948. Z kolekcji Zygmunta Ignacego Kowalskiego (1847-1918)

4. Klamra od pasa oficera polskiego z cyfrą królewską

4. Klamra od pasa oficera polskiego z cyfrą królewską

Polska, XVIII w.

Żelazo, brąz, mosiądz, srebro, kucie, nitowanie, odlewanie

5. Bagnet szpuntowy

5. Bagnet szpuntowy

Saksonia, 1697-1763

Żelazo, drewno, mosiądz, kucie, wybijanie, inkrustacja, rytowanie, rzeźbienie

Depozyt Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie. Dar Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Sił Zbrojnych

6. Para pistoletów z zamkiem skałkowym

6. Para pistoletów z zamkiem skałkowym

Niderlandy, ok. 1715

Brąz, drewno, stal, odlewanie, kucie, rzeźbienie, cyzelowanie, wybijanie, ażur

Dar Erazma Barącza, 1922

7. Półzbroja husarska

7. Półzbroja husarska

Polska, 1. poł. XVIII w.

Żelazo, mosiądz, miedź, skóra, kucie, wycinanie, ażur, wybijanie, rytowanie

Z kolekcji Emeryka Hutten-Czapskiego, dar rodziny, 1903

8. Skrzydło husarskie, według tradycji użyte w bitwie pod Wiedniem

8. Skrzydło husarskie, według tradycji użyte w bitwie pod Wiedniem

Polska, Podhorce (?), XVIII w. (?)

Żelazo, drewno, skóra, pióra

9. Rapier Gwardii Przybocznej Stanisława Leszczyńskiego

9. Rapier Gwardii Przybocznej Stanisława Leszczyńskiego

Francja, między 1725-1750

Żelazo, drewno, mosiądz, kucie, trawienie

10. Szabla wojskowa

10. Szabla wojskowa "Stanisławówka" w oprawie nagrodowej rosyjskiej

Francja, ok. 1730 (głownia), Polska, Warszawa, warsztat J. Chruścickiego, 1. ćw. XIX w. (oprawa)

Żelazo, złoto, mosiądz, skóra, złocenie, inkrustacja, rytowanie, trawienie, wybijanie

Z kolekcji Emeryka Hutten-Czapskiego, dar rodziny, 1903

11. Półzbroja husarska

11. Półzbroja husarska

Polska, 1. poł. XVIII w.

Żelazo, mosiądz, miedź, skóra, kucie, wybijanie, wycinanie, rytowanie

Z kolekcji Emeryka Hutten-Czapskiego, dar rodziny, 1903

12. Blacha do kaszkietu milicji nadwornej Czartoryskich

12. Blacha do kaszkietu milicji nadwornej Czartoryskich

Polska, XVIII w.

Mosiądz, wytłaczanie, wybijanie

Z kolekcji Emeryka Hutten-Czapskiego, dar rodziny, 1903

13. Blacha do kaszkietu z herbem Leliwa

13. Blacha do kaszkietu z herbem Leliwa

Polska, XVIII w.

Mosiądz, wytłaczanie, wybijanie

Z kolekcji Emeryka Hutten-Czapskiego, dar rodziny, 1903

14. Blacha od kaszkietu milicji nadwornej

14. Blacha od kaszkietu milicji nadwornej

Polska, XVIII w.

Mosiądz, wytłaczanie, wybijanie

15. Blacha do kaszkietu milicji zasławskiej Sanguszków

15. Blacha do kaszkietu milicji zasławskiej Sanguszków

Polska, XVIII w.

Mosiądz, wytłaczanie, wybijanie

Z kolekcji Emeryka Hutten-Czapskiego, dar rodziny, 1903

 

16. Blacha do czapki grenadierskiej milicji Książąt Czartoryskich

16. Blacha do czapki grenadierskiej milicji Książąt Czartoryskich

Polska, ok. 1760

Mosiądz, wytłaczanie, wybijanie

17. Czapka grenadiera Regimentu Gwardii Pieszej Litewskiej

17. Czapka grenadiera Regimentu Gwardii Pieszej Litewskiej

Wielkie Księstwo Litewskie, ok. 1732

Sukno, mosiądz, nić, trybowanie, srebrzenie, szycie ręczne

Dar Franciszka Biesiadeckiego, 1902

Czapka stanowi jeden z najstarszych elementów mundurowych z okresu Rzeczpospolitej Obojga Narodów w zbiorach polskich

18. Ładownica łosiowa z herbami Rzeczpospolitej Obojga Narodów

18. Ładownica łosiowa z herbami Rzeczpospolitej Obojga Narodów

Polska, 1763-1791

Skóra, nić metalowa złota, jedwab, mosiądz, drewno, płótno, złoto, zdobienie haftem, złocenie, ażur, szycie, klejenie

Z dawnej zbrojowni Sapiehów w Krasiczynie

19. Futerał na piszczałkę 8. Regimentu Pieszego Wielkiego Księstwa Litewskiego im. Radziwiłłów

19. Futerał na piszczałkę 8. Regimentu Pieszego Wielkiego Księstwa Litewskiego im. Radziwiłłów

Wielkie Księstwo Litewskie, między 1790-1794

Miedź, srebro, lanie, rytowanie, srebrzenie, złocenie

Z kolekcji Emeryka Hutten-Czapskiego, dar rodziny Czapskich, 1903

20. Szabla milicji lub tzw. „albańczyków” ks. Karola Radziwiłła (1734-1790)

20. Szabla milicji lub tzw. „albańczyków” ks. Karola Radziwiłła (1734-1790)

Wielkie Księstwo Litewskie, po 1768

Żelazo, drewno, kucie, trawienie, wybijanie

Dar dr H. Nussbauma, 1888

21. Półzbroja husarska pułku hetmańskiego Rzewuskich

21. Półzbroja husarska pułku hetmańskiego Rzewuskich

Polska, XVIII w.

Żelazo, mosiądz, kucie, wycinanie, ażur, rytowanie

Dar Janiny z Kowalskich Korneckiej, 1948. Z kolekcji Zygmunta Ignacego Kowalskiego (1847-1918)

 

przy zbroi:

  • Szyszak husarski z herbem Oginiec

Wielkie Księstwo Litewskie, XVIII w.

Żelazo, mosiądz, kucie, wycinanie, ażur, rytowanie

Z kolekcji Emeryka Hutten-Czapskiego, dar rodziny, 1903

  • Ładownica z herbem Grzymała po rodzinie Jabłonowskich

Polska, poł. XVIII w.

Drewno, srebro, skóra, nić metalowa srebrna, jedwab, zdobienie haftem, zdobienie niellem, rytowanie

Depozyt Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dar Franciszka Jabłonowskiego, 1876

 

22. Blacha z patrontasza milicji nadwornej Ilińskich

22. Blacha z patrontasza milicji nadwornej Ilińskich

Polska, po 1753

Mosiądz, trybowanie, wycinanie

Dar Henryka Steckiego, 1911

23. Blacha od szabeltasza z inicjałami A.T.S.N

23. Blacha od szabeltasza z inicjałami A.T.S.N

Polska, ok. 1740-1760

Miedź, złoto, srebro, trybowanie, złocenie, srebrzenie, nitowanie

24. Blacha na szabeltasz hajducki z herbem Półkozic

24. Blacha na szabeltasz hajducki z herbem Półkozic

Polska, 1730-1750

Mosiądz, trybowanie, cyzelowanie, złocenie

Dar Adama Bogusza, 1914

25. Pistolety skałkowe oznaczone polskimi herbami: Jastrzębiec i Odrowąż

25. Pistolety skałkowe oznaczone polskimi herbami: Jastrzębiec i Odrowąż

Francja i Polska, 1. poł. XVIII w.

Żelazo, drewno, mosiądz, kucie, cyzelowanie, rytowanie, inkrustacja

Dar Leona Kostki, 1949

26. Szabla z monogramem „JFK”

26. Szabla z monogramem „JFK”

Polska, między 1740-1760

Żelazo, złoto, diament, drewno, skóra, kucie, inkrustacja, repusowanie, kameryzacja, wybijanie

27. Szabla

27. Szabla "zygmuntówka" w oprawie kaukaskiej z pochwą

Polska, XVIII w. (głownia), Kaukaz, XIX w. (oprawa)

Żelazo, złoto, drewno, srebro, róg, skóra, inkrustacja, trawienie, rytowanie, oksydowanie, kucie

Dar Jana Ryczygórskiego Sawicza z Charkowa, 1923

PANOPLIUM NAD GABLOTĄ

PANOPLIUM NAD GABLOTĄ

  • Portret Pawła Benoe (ok. 1680/1690-1755), w zbroi husarskiej

Polska, 1745

Farba olejna, płótno

Z zapisu Seweryna Kisielewskiego, 1915

 

od lewej:

  • Półzbroja husarska

Polska, XVIII w.

Żelazo, mosiądz, skóra, kucie, wybijanie, wycinanie, ażur

 

  • Szyszak husarski

Polska, XVIII w.

Żelazo, mosiądz, miedź, kucie, wybijanie, wycinanie

Z dawnej zbrojowni Sapiehów w Krasiczynie

 

  • Karabela

Polska, 2. poł. XVII w.

Żelazo, drewno, mosiądz, kucie, trawienie, szmelcowanie

 

  • Karabela

Polska, XVIII-XIX w.

Żelazo, róg, skóra, kucie, wycinanie, polerowanie, trawienie

Dar Feliksa „Mangghi” Jasieńskiego, 1920

 

  • Półzbroja husarska

Polska, 1. poł. XVIII w.

Żelazo, mosiądz, srebro, kucie, wycinanie, wybijanie, rytowanie

Z kolekcji Emeryka-Hutten Czapskiego, dar rodziny, 1903